Μπορεί η γυναίκα σήμερα να γαληνεύει, να στηρίζει, να γιατρεύει το σπιτικό της; Μπορεί να συμβάλει στη συναισθηματική ευεξία των μελών της οικογένειας; Μπορεί να παίζει ρόλο καθοριστικό στην ψυχική τους υγεία;
Τι επισημαίνει ο θεολογικός στοχασμός; Πώς αποφαίνεται η επιστήμη της ψυχολογίας; Σε τι καταλήγει η πανανθρώπινη πείρα; Ιδού οι συνιστώσες που προσδιορίζουν το πλαίσιο της εισηγήσεως αυτής. Ας τις προσεγγίσουμε.
Καταρχήν η γυναίκα ως σύζυγος μπορεί να συμβάλλει στην ψυχική υγεία του συντρόφου της; Πώς και με ποιες προϋποθέσεις; «Ουδέν ισχυρότερον γυναικός ευλαβούς και συνετής προς το ρυθμίζειν άνδρα και διαπλάττειν αυτού την ψυχήν εν οις αν θέλη» επισημαίνει αλάνθαστα ο ιερός Χρυσόστομος.
Έχοντας ως βάση αυτή τη θεολογική θεμελίωση θα πρέπει να υπογραμμίσουμε τη μοναδικότητα των βιολογικών και ψυχικών ιδιοτήτων και χαρισμάτων που πραγματικά στολίζουν τη γυναίκα και τα οποία όταν αξιοποιούνται κατάλληλα φέρουν μεγάλη καρποφορία. Με τη βοήθεια της επιστήμης της ψυχολογίας γνωρίζουμε ότι η γυναίκα ζει ψυχικά κατά έναν εντελώς ιδιάζοντα τρόπο. Το συναίσθημα, η ευαισθησία, η διαίσθηση και η ιδιάζουσα αντίληψη των γεγονότων κυριαρχεί σε όλες τις εκφάνσεις του ψυχικού της κόσμου. Με το χάρισμα να διεισδύει στην ύπαρξη του άλλου, τον βοηθά να γνωρίσει τον εαυτό του. Το δώρο της διαίσθησης και η έμφυτη ανάγκη αυτοπροσφοράς και θυσίας χάριν των άλλων την κάνουν παντοδύναμη, όπως και η αγόγγυστη υπομονή και αντοχή της στις δυσκολίες, η έμφυτη στοργή της, η λεπτότητα και η γλυκύτητά της.
Έτσι, μπορεί η γυναίκα να ηρεμεί τον άνδρα, να τον ενισχύει, μπορεί να του ξυπνήσει μια δύναμη μέσα του που ο ίδιος αγνοεί. Μπορεί γονατισμένο να τον σηκώσει, κι απελπισμένο να του ενισχύσει το φρόνημα· γιατί ξέρει να παρηγορεί, να θάλπει, να διακονεί, να δίνει χαμόγελο ελπίδας, να απαλύνει τον πόνο. Ο σοφός συγγραφέας του βιβλίου των Παροιμιών ταυτίζει την επίγεια ευδαιμονία και ευτυχία του άνδρα με την αγαθή, την ανδρεία συμβία. «Γυνή ευχάριστος εγείρει ανδρί δόξαν» επισημαίνει και «γυνή ανδρεία στέφανος τω ανδρί αυτής».
Βασική βέβαια προϋπόθεση προκειμένου η γυναίκα να επηρεάσει θετικά και ευεργετικά τον ψυχισμό του συζύγου της είναι κατά τον Παροιμιαστή η σωφροσύνη της. Θεωρεί ως ανδρεία γυναίκα την αυτοκυριαρχημένη και πειθαρχημένη, την φιλόπονη, την ειρηνοποιό και χαροποιό, την μετρημένη και στοργική, την ευγενή και διακριτική, την ευσεβή και θεόφρονα. Και αν θα θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε τους όρους της σύγχρονης επιστήμης θα λέγαμε ότι ανδρεία και συνετή είναι η γυναίκα που ξέρει να αντιστέκεται στις όποιες προκλήσεις του περιβάλλοντός της με μια ενεργητική παθητικότητα που μεταφράζεται σε αποδοχή εν υπομονή, συγχωρητικότητα και επιείκεια, με αθόρυβη θεραπευτική δράση που απορροφά τους κραδασμούς του άγχους τόσο στον οικογενειακό χώρο όσο και στον κοινωνικό και επαγγελματικό της περίγυρο. Χωρίς δισταγμούς για την προσωπική της ανάλωση, σαν το κερί που λιώνει για να φωτίσει.
Ας περάσουμε όμως στο κατ’ εξοχήν χάρισμα της γυναίκας, που της ανοίγει τον ευρύτερο ορίζοντα προσφοράς στον τομέα της ψυχικής υγείας. Πρόκειται για το χάρισμα της μητρότητας.
Η γυναίκα ως μητέρα επωμίζεται την αγιότερη ευθύνη και την υψηλότερη αποστολή από όσες εμπιστεύθηκε ο Θεός στον άνθρωπο. Όχι μόνο να υφαίνει στα σπλάγχνα της τη ζωή, αλλά να πρωταγωνιστεί σε έναν ακόμη ευγενέστερο ρόλο. Αυτή τη ζωή να τη διαπλάθει, να την εμπνέει, να την κατευθύνει, να την χειραγωγεί στην ευτυχία και την καταξίωση.
Ιδού γιατί η μάνα έχει μεγάλη ευθύνη. Γιατί από εκείνη εξαρτάται κατά πολύ ο ψυχικός κόσμος των παιδιών της και μάλιστα από την ενδομήτρια ζωή τους. Γι’ αυτό και τη μάνα συμβουλεύει ο καθηγητής Ψυχολογίας και Κοινωνικής Παιδαγωγικής Λέο Μπουσκάλια ως εξής:
«Το πιο σημαντικό πράγμα - της λέει - είναι να κάνεις τον εαυτό σου τον σπουδαιότερο, τον πιο θαυμάσιο, τον πιο αξιαγάπητο άνθρωπο του κόσμου, γιατί αυτό θα δώσεις στα παιδιά σου». Γι’ αυτό μια μάνα αξίζει όσο χίλιοι παιδαγωγοί, σύμφωνα με κάποιον Ινδό νομοθέτη. Γιατί διδάσκει κυρίως με το παράδειγμά της καθώς είναι η δεξαμενή της υπομονής και της θαλπωρής, είναι το χαμόγελο που φωτίζει το σπιτικό της, είναι η καταφυγή και το στήριγμα αλλά και ο κυματοθραύστης στο λιμάνι της οικογένειάς της. Μπορεί να φωτίζει τη σκέψη, να ζεσταίνει την καρδιά, να γλυκαίνει τη ζωή των παιδιών της γιατί αγαπάει πολύ, γιατί προσφέρει κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή χωρίς να διεκδικεί, χωρίς να περιμένει ανταπόδοση στην αγάπη της. Θαρρώ πως δεν υπάρχει τίποτα στον κόσμο που να μοιάζει τόσο με τον Θεό όσο η καρδιά της μάνας· γιατί αγαπάει χωρίς όρια όπως κι Εκείνος. Αυτή ακριβώς η γλυκιά αίσθηση της ασφάλειας και της απεριόριστης αγάπης που βιώνει από τη μάνα του το παιδί αποτελεί εγγύηση της ψυχικής του υγείας.
Απαραίτητη φυσικά προϋπόθεση είναι η δική της ψυχική υγεία, η ατομική και κοινωνική της ισορροπία. Δυστυχώς όμως υπάρχουν και εξωγενείς παράγοντες που υπονομεύουν αυτή την ισορροπία, που οδηγούν στην αλλοτρίωση του προσώπου της γυναίκας, σε διλήμματα και νευρώσεις, σε εσωτερικές συγκρούσεις.
Είναι αλήθεια ότι η παρουσία της γυναίκας σήμερα καλύπτει όλη την επιφάνεια της ζωής. Τη θαυμάζουμε και τη χειροκροτούμε καθώς προβάλλεται ως επιστήμων, ως πολιτικός, στο χώρο του στοχασμού, του στίβου, της τέχνης. Ωστόσο όμως, πλησιάζοντάς την ένα παγερό αίσθημα μας αγγίζει. Διότι από το πορτραίτο της απουσιάζει ο ύψιστο τίτλος τιμής που καταξιώνει την υπόστασή της πάνω στη γη. Η γυναίκα δεν προβάλλεται ούτε ως μητέρα ούτε ως σύζυγος. Ο βασικός και αναντικατάστατος αυτός ρόλος της που προσδιορίζεται από την ίδια τη φύση, έχει συρρικνωθεί επικίνδυνα, με όλα βέβαια τα οδυνηρά επακόλουθα.
Στο σημείο αυτό βέβαια πρέπει να διευκρινίσουμε ότι δεν εμποδίζει η εργασία τη γυναίκα να είναι ο άγγελος της χαράς, της ειρήνης και της προσφοράς στο σπιτικό της. Δεν είναι άλλωστε καινούριο το φαινόμενο της εργαζόμενης γυναίκας, γιατί ήταν από παλιά αγρότισσα, δασκάλα, νοσοκόμα, μοδίστρα. Αυτό που είναι καινούριο σήμερα είναι η ιεράρχηση των ρόλων. Και αυτό που είναι καταστροφικό είναι η πρόκριση της επαγγελματικής αποκατάστασης και καριέρας μάλλον, παρά της συζυγίας και μητρότητας και γιατί το επάγγελμα παρέχει ικανοποίηση, αναγνώριση, οικονομική ανεξαρτησία, αλλά κυρίως γιατί στους εκπτωτικούς καιρούς μας μεθοδεύεται μια εωσφορική αλλά και χρησιμοθηρική προσπάθεια προβολής ενός νέου μοντέλου γυναίκας δήθεν απελευθερωμένης από καταπιεστικές προκαταλήψεις παρωχημένων εποχών. Και στοχαστικά αναρωτιόμαστε: Άραγε σήμερα υπάρχουν γυναίκες με επίγνωση της ύψιστης και άγιας αποστολής τους; Ναι, στους άθλιους καιρούς που ζούμε είναι παρήγορο ότι υπάρχουν. Υπάρχουν οι γυναίκες αυτές και εργάζονται σιωπηλά χωρίς να προβάλλονται. Υπάρχουν, κι είναι σαν το φως που δεν καμαρώνει, μήτε φωνάζει πως είναι φως, απλά μόνο φωτίζει, κι όποιος έχει μάτια βλέπει.
Και κάτι ακόμα που πρέπει να πούμε ως ελπιδοφόρο μήνυμα και ως προοπτική ώστε η γυναίκα να συμβάλει τα μέγιστα στη διαμόρφωση της ψυχικής υγείας στην οικογένεια. Αν η υλιστική κοσμοθεωρία εξαπάτησε τη γυναίκα, παγιδεύοντάς την σε ένα στείρο φεμινισμό, που την επιφόρτισε με πολλαπλού ρόλους οδηγώντας την στην αλλοτρίωση του προσώπου της και στον αποπροσανατολισμό από τον κύριο ρόλο της, αντίθετα ο Χριστιανισμός αποκαλύπτοντας, υπογραμμίζοντας και αξιοποιώντας τον ανεκτίμητο συναισθηματικό της πλούτο, κατευθύνει τη γυναίκα στο να διαδραματίσει τον αναντικατάστατο, τον μοναδικό, τον μεγαλειώδη της ρόλο ώστε από αυτή να πηγάζει πάντοτε και στον τομέα της ψυχικής υγείας της οικογένειάς της τα κρείττω, τα ανώτερα, τα σημαντικότερα.
Ταιριάζει συνεπώς να κλείσουμε, με την όμορφη προτροπή σύγχρονου στοχαστή: Γυναίκα, έχεις το πινέλο, έχεις και τα χρώματα. Ζωγράφισε λοιπόν το Παράδεισο και μπες μέσα και συ και η οικογένειά σου!
Δέσποινα Τσιάνου